Θάνατος! Μία λέξη που φέρνει στο μυαλό μας συνήθως οδύνη. Πόνο. Απώλεια. Κι αυτό δεν είναι κάτι σημερινό. Ο φόβος του θανάτου υπάρχει από την αρχαιότητα. Στο πέρασμα των αιώνων, κάποιοι λαοί μετέτρεψαν αυτόν το φόβο σε σεβασμό προς το Θάνατο, αναγνωρίζοντας το αναπόφευκτο.
Ο θάνατος άλλωστε, ήταν και εξακολουθεί να είναι η βιολογική κατάληξη του ζώντος οργανισμού. Στον άνθρωπο δε, σηματοδοτεί κάτι ακόμα: το χωρισμό της ψυχής από το σώμα. Οι Ορφικοί, οι Πυθαγόρειοι και οι Πλατωνιστές, ήταν εκείνοι που τάσσονταν υπέρ της αθανασίας της ψυχής.
Στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού, συναντάμε τους Αζτέκους, τους Μάγιας και τους Ίνκας. Παρά τη διαφορά στις συνήθειες, τα ήθη και τα έθιμα σε σχέση με τους αρχαίους Έλληνες, συναντάμε μία παρόμοια σχέση με το θάνατο.
Στην ιστορία της δημιουργίας των Αζτέκων, αρκετοί θεοί έπρεπε να θυσιάσουν τον εαυτό τους για να διατηρήσουν τον αδύναμο θεό που θυσιάστηκε ευγενικά για να δημιουργήσει τον ήλιο. Ο Θάνατος ήταν μία πράξη μετάδοσης δύναμης. Οι θυσίες, ήταν μία πράξη μίμησης των θεών που θυσιάστηκαν και δεδομένου ότι η ανθρώπινη θυσία και η απόκτηση υποψηφίων για ανθρώπινη θυσία κυριάρχησαν σε μεγάλο μέρος της ζωής των Αζτέκων, οι πολεμιστές και εκείνοι που θυσιάστηκαν έλαβαν μεγάλη δόξα και τιμή για αυτό που έκαναν. Κάπως ανάλογη ήταν και η θέση των Μάγιας και των Ίνκας.
Μέσα σε αυτό το πλαίσιο εμφανίστηκε η προσωποποίηση του θανάτου. Ο Θάνατος ωστόσο, δεν είχε απλά και μόνο την έννοια του τέλους της ζωής. Θεοποιήθηκε και μέσα από αυτόν οι άνθρωποι ξεκίνησαν μία ιδιότυπη λατρεία. Ο θεός Θάνατος, βοηθούσε πλέον στις ασθένειες, χάριζε πλούτη, βοηθούσε στην ευφορία της γης και σε πολλά άλλα. Και φυσικά, βοηθούσε όσους πέθαιναν να έχουν ένα καλό πέρασμα στην αιώνιο ζωή.
Τα χρόνια πέρασαν. Τα πράγματα άλλαξαν. Οι Ισπανοί κατακτητές του Μεξικό, ήρθαν να φέρουν το τέλος της πατρογονικής θρησκείας των κατοίκων του Μεξικό, επιβάλλοντας δια της βίας τον καθολικισμό (παπισμό). Μάλιστα, τιμωρούσαν με θάνατο όποιον εξακολουθούσε να λατρεύει τους αρχαίους θεούς των Αζτέκων, των Μάγιας και των Ίνκας.
Οι κατακτητές όμως δεν υπολόγισαν κάτι πολύ σημαντικό: η αρχαία πίστη ήταν πολύ βαθειά ριζωμένη στον ντόπιο πληθυσμό. Τόσο βαθειά, που δεν άργησε να βρει τον τρόπο να βγει στην επιφάνεια, με μία μορφή, πού ήταν αδύνατο να πολεμήσουν: τη Santa Muerte!
Το παράδοξο είναι πως ο θάνατος, παίρνει γυναικεία μορφή! Ας δούμε πώς:
Οι Μεξικανοί, με την πάροδο των ετών, απέκτησαν μία βαθειά αγάπη στο πρόσωπο της Παναγίας. Σε πολλά μέρη μάλιστα, αυτή η αγάπη κατάφερε να ξεπεράσει και την αγάπη για τον Ιησού. Καθώς η αρχαία θρησκεία και η λατρεία στο Θάνατο υπέβοσκαν, «γεννήθηκε» η Santa Muerte (Αγία Θάνατος). Κι όπως η Παναγία, έτσι και ο Θάνατος εδώ, έχει διαφορετικές εμφανίσεις και προσφωνήσεις, όπως:
La Cavalera Catrina (το Κρανίο της Κατρίνα)
La Flaca (Η Κοκκαλιάρα)
La Flaquita (Το Κοκκαλιάρικο Κορίτσι)
La Huesuda (Η Οστέϊνη)
La Niña Blanca (Το Λευκό Κορίτσι)
La Hermana Blanca (Η Λευκή Αδελφή)
La Niña Bonita (Το Όμορφο Κορίτσι)
La Dama Poderosa (Η Πανίσχυρη Κυρία)
La Madrina (Η Νονά)
Señora de las Sombras (Η Κυρία των Σκιών)
Señora Blanca (Λευκή Κυρά)
Señora Negra (Μαύρη Κυρά)
Niña Santa (Μικρή Αγία)
Santa Sebastiana (Αγία Σεμπαστιάνα)
Doña Bella Sebastiana (Όμορφη Κυρία Σεμπαστιάνα)
Ένα από τα κύρια ονόματά της, είναι και το Santísima Muerte, που μεταφράζεται Ο Ιερότερος Θάνατος.
Έρευνες ιστορικών μελετητών, έχουν δείξει ότι η ιστορία της Santa Muerte είναι τουλάχιστον 3.000ων ετών. Γεγονός που την καθιστά ως μία πανίσχυρη πίστη ανάμεσα στους θνητούς.
Η Santa Muerte λατρεύτηκε προκειμένου να ζητήσει ο κόσμος το πνεύμα των αγαπημένων τους να φτάσει στο φως για να ξεκινήσει το νέο του ταξίδι. Σε άλλες περιπτώσεις, οι θεραπευτές κατέφυγαν στη Santa Muerte για να ζητήσουν χάρη στους πολέμους, την υγεία ή να ζητήσουν τη ζωή των ηγεμόνων τους. Όπως ακριβώς έκαναν οι πρόγονοί τους με το Θάνατο.
Τι αντιπροσωπεύει όμως η Santa Muerte;
Είναι πολύ σημαντικό να επισημανθεί ότι στην αρχαιότητα οι ντόπιοι δεν φοβόταν τον θάνατο, το να πεθάνεις σε μάχες θεωρήθηκε τιμή. Επομένως, η Santa Muerte αντιπροσωπεύει τη ζωή και την υπέρβαση. Στη ζωή μας συνοδεύει για να μας βοηθήσει με τα επίγεια προβλήματά μας, παίρνοντας αποφάσεις με σοφία, στο θάνατο μας καθοδηγεί να ανέβουμε σε έναν νέο κόσμο.
Επομένως, οι άνθρωποι που λατρεύουν τη Santa Muerte δεν την φοβούνται. Τη σέβονται! Καλύπτονται στο μανδύα της, αλλά δέχονται ότι η άφιξή της σηματοδοτεί τη μετάβαση από τον ένα κόσμο στον άλλο.
Τα τελευταία χρόνια, έχει ξεκινήσει να επικρατεί μία εσφαλμένη προκατάληψη. Ότι δηλαδή οι πιστοί της Santa Muerte είναι οι εγκληματίες και οι έμποροι ναρκωτικών. Αυτό όμως δεν ισχύει. Ίσως η ανάγκη κάποιων εμπόρων ναρκωτικών να εξαφανίσουν τον ανταγωνισμό, τους έστρεψε στην πίστη της Santa Muerte. Καλώς ή κακώς, δεν μπορούμε να επιβάλλουμε σε κανέναν τι θα πιστεύει. Άλλωστε το θείον και το πιστεύειν, είναι προσωπική υπόθεση του καθ’ ενός. Η αλήθεια είναι ότι πολλοί ειλικρινείς άνθρωποι με αγάπη για τη ζωή και οι οικογένειές τους τιμούν και λατρεύουν τη Santa Muerte. Το Λευκό Κορίτσι είναι προστάτης και οδηγός στη ζωή τους για να είναι ευτυχισμένοι και να μάθουν να ζουν πνευματικά.
Επίσης, έχει ξεκινήσει να επικρατεί η σύνδεση της Santa Muerte με την Día de Muertos (Ημέρα των Νεκρών). Κι αυτό είναι λάθος. Πιθανόν, καθώς η Santa Muerte έχει να κάνει με το θάνατο, θεώρησαν κάποιοι ότι θα μπορούσαν να την τιμήσουν εκείνη την ημέρα. Όμως, το νόημα της Ημέρας των Νεκρών, είναι κάπως διαφορετικό. Το εορταστικό αυτό τριήμερο που ξεκινάει 31 Οκτωβρίου και τελειώνει 2 Νοεμβρίου, έχει να κάνει με την τίμηση της μνήμης των νεκρών αποκλειστικά. Δηλαδή, κάτι ανάλογο με το χριστιανικό ψυχοσάββατο.
Η Santa Muerte Negra, μπορεί να την επικαλεστεί κάποιος προκειμένου να επιτύχει τη δική του ευημερία ή την καταστροφή των άλλων. Όλα εξαρτώνται από τις προθέσεις του ατόμου που την επικαλείται. Μπορεί να είναι για το καλύτερο ή για το χειρότερο, καθώς υπάρχουν πολλές χρήσεις και εύνοιες που της ζητούνται.
Η Santa Muerte αλλάζει το χρώμα των ρούχων της ανάλογα με τις εύνοιες που θα της ζητηθούν. Υπάρχουν τα χρώματα λευκό, χρυσό, κόκκινο, κεχριμπάρι, κοκκαλί, μπλε, μοβ μεταξύ άλλων.
Συμβολικές έννοιες της Santa Muerte
Οι άνθρωποι έρχονται σε αυτήν για να ζητήσουν θαύματα ή εύνοιες που σχετίζονται με την αγάπη, την υγεία ή την εργασία. Από την άλλη πλευρά, μπορεί να της ζητηθούν και κακόβουλοι σκοποί, όπως εκδίκηση και θάνατος άλλων. Οι υποστηρικτές της συνήθως ταυτίζονται φορώντας ένα κρεμαστό κόσμημα ή παίρνοντας αγκαλιά την εικόνα της. Άλλοι επιλέγουν να φορέσουν την φιγούρα της ανεξίτηλα μέσω κάποιου τατουάζ στο δέρμα τους.
Ερμηνεία ρουχισμού
Τα ρούχα που φοράει η Santa Muerte έχουν ιδιαίτερη σημασία. Πρώτα είναι ο χιτώνας της που την καλύπτει από το κεφάλι μέχρι τα δάχτυλα. Ο συμβολισμός του είναι απλός αλλά βαθύς. Είναι ο τρόπος που κρύβουμε την αληθινή μας εμφάνιση με κάτι άλλο. Ακριβώς όπως το ύφασμα καλύπτει το σκελετό που αντιπροσωπεύει την Κυρία, έτσι κρύβουμε το εσωτερικό με τη σάρκα μας, αυτό που μας εκφράζει ως ανθρώπους και προσπαθούμε με κάθε τρόπο να μεταμφιέσουμε.
Η Santa Niña Blanca δείχνει το δρεπάνι της κρατώντας τον κόσμο στην παλάμη του αριστερού της χεριού, σε μια βαλίτσα που βρίσκεται στην είσοδο του Parroquia de la Misericordia, που βρίσκεται στην το Colonia Morelos. Ας σκεφτούμε ότι ένα όμορφο πρόσωπο είναι όμορφο λόγω του δέρματος και του χρώματος. Αλλά αν σκάψουμε, θα βρούμε το κρανίο που είναι λίγο διαφορετικό από αυτό που έχει ο γείτονάς μας, ο συνάδελφός μας, ο καλύτερος φίλος μας ή ο πιο μισητός εχθρός μας.
Όπως επίσης και ο χιτώνας του Ευλογημένου Μυστηρίου είναι το κάλυμμα, η μεταμφίεση με την οποία η Παναγία κρύβει το πεπρωμένο που όλοι έχουμε στο σώμα μας.
Το δρεπάνι. Αυτό το μέσο της γεωργίας αντιπροσωπεύει απόλυτη δικαιοσύνη, όχι του ανθρώπου, αλλά του ανώτατου όντος που κυβερνά και διέπει τη ζωή όλων. Είναι η ίδια η φύση που μας επιβάλλει να πεθάνουμε μια μέρα για να εκπληρώσουμε τον κύκλο που ξεκίνησε από τη γέννηση. Όλα τελικά πέφτουν κάτω από το δρεπάνι του θανάτου. Με τη σειρά του, αυτό το μακρύ και τρομερό δρεπάνι δείχνει ότι δεν υπάρχουν διακρίσεις στο δρόμο του θανάτου. Είναι ένα σημάδι δικαιοσύνης και αρμονίας.
Ο κόσμος. Το νόημά του είναι πολύ σαφές: η Κυρία δεν έχει σύνορα! Είναι παντού και δεν κάνει διάκριση μεταξύ των διαφορετικών ανθρώπων που κατοικούν στη γη, αφού όλα αυτά είναι δικά της.
Η ζυγαριά. Αυτό το μέσο είναι μια σαφής υπαινιγμός για δικαιοσύνη. Δικαιοσύνη και αμεροληψία. Αντιπροσωπεύει επίσης τη θεϊκή θέληση. Συνήθως η κλίμακα χρησιμοποιείται για την εκτέλεση εργασιών ή για να ανακαλύψει την αλήθεια για ένα γεγονός.
Η κλεψύδρα. Είναι το μέτρο της ζωής στη γη. Είναι μια κλεψύδρα γιατί απλά πρέπει να τη γυρίσετε για να ξεκινήσετε ξανά. Αυτό είναι πολύ σημαντικό αφού η ζωή σας, όπως όλα τα υπόλοιπα, είναι κυκλική. Ο θάνατος είναι απλώς μια αλλαγή. Κάτι σαν να γυρίζετε το ρολόι και να ξεκινάτε ξανά.
Είναι αξιοσημείωτο ότι οι αφοσιωμένοι στη Santa Muerte (όχι απλώς οι πιστοί), είναι δεμένοι μαζί της εφ’ όρου ζωής. Είναι σα να υπάρχει ένας άρρηκτος δεσμός αφοσίωσης μεταξύ τους. Άσχετα ωστόσο εάν πρόκειται για αφοσιωμένους ή για πιστούς, οι περισσότεροι μιλούν για θαύματα που έχει κάνει η Santa Muerte σ’ αυτούς ή στα αγαπημένα τους πρόσωπα. Ίσως να είναι η πίστη που κινεί τα θαύματα. Ή ίσως η Santa Muerte να βρίσκεται κάπου εκεί έξω, φροντίζοντας όσους την επικαλούνται. Κανείς δεν μπορεί να πει με απόλυτη σιγουριά.
Το γεγονός όμως ότι μία λατρεία σε μία θεότητα που υφίσταται για πάνω από 3.000 χρόνια κατάφερε όχι μόνο να επιβιώσει αλλά και να κερδίσει έδαφος, είναι από μόνο του αξιοσημείωτο. Ήδη, αυτή η λατρεία, έχει ξεπεράσει τα σύνορα του Μεξικό και πολλοί πιστοί συναντώνται στη Βραζιλία, την Αργεντινή, την Κολομβία, τη Χιλή και τις ΗΠΑ. Ακόμα πιο πρόσφατα, η Santa Muerte πέρασε τον Ατλαντικό και έχει μπει στη ζωή κάποιων Ευρωπαίων. Ιδιαίτερα εκείνων που ασχολούνται με το μυστικισμό, καθώς στο πρόσωπό της αναγνωρίζουν τη μυστικιστική δύναμη του Θανάτου.
Θα μπορούσα να γράφω αρκετές ώρες για τη Santa Muerte. Θα προτιμήσω όλος να σταματήσω εδώ. Είναι πραγματικά πάρα πολλά εκείνα που θα μπορούσαμε να πούμε. Ήθελα ωστόσο να κάνω αυτό το μικρό αφιέρωμα, καθώς η Santa Muerte με έχει εντυπωσιάσει και μου ήρθε η επιθυμία να μοιραστώ μαζί σας αυτά τα ολίγα. Και πιστέψτε με, όλα τα παραπάνω δεν είναι παρά μία μικρή αναφορά μπροστά στη βιβλιογραφία που αφορά αυτήν τη θρυλική θεότητα…
πηγές:
mdpi.com (PDF)
Sophia DiGeorgio, Grimoire of Santa Muerte: Spells and Rituals of Most Holy Death, the Unofficial Saint of Mexico, 2013
Κανένα ζόρι 