Τιμωρία των πληροφοριοδοτών στα Ηνωμένα Έθνη

γράφει ο Binoy Kampmark

Τα Ηνωμένα Έθνη υπερηφανεύονται ότι εκθέτουν, παρακολουθούν και σημειώνουν τα δεινά και τις αντιξοότητες που υπάρχουν σε αυτόν τον ταραγμένο πλανήτη. Καμαρώνει επίσης ότι είναι ο κύριος διεθνής θεσμός που προστατεύει, ή τουλάχιστον προσέχει, τις αρχές του Χάρτη που διέπουν την ύπαρξή του. Αλλά όπως συμβαίνει με όλους τους οργανισμούς με ισχυρές φιλοδοξίες αλλά με στρεβλή εξουσία, η βρωμιά της πραγματικότητας παρέχει συχνά μια διαφορετική, λιγότερο εντυπωσιακή εικόνα.

Κάθε οργανισμός αναπαράγει το δικό του σκεπτικό ύπαρξης, συμπεριλαμβανομένων των μηχανισμών αντιμετώπισης των προβλημάτων που ο ίδιος δημιουργεί. Τέτοια προβλήματα σπάνια επιλύονται: είναι εγγενή στη φύση της ίδιας της οργάνωσης, απαραίτητα για τη λειτουργία της. Τα Ηνωμένα Έθνη, όπως πολλές δαιδαλώδεις τάξεις, έχουν αποδειχθεί αδιαπέραστα , γραφειοκρατικά και αποθαρρυντικά. Εδώ και χρόνια, αντιμετωπίζει μια σειρά από ζητήματα συμπεριφοράς που αφορούν το προσωπικό του ΟΗΕ και, ελλείψει καλύτερου όρου, τον εργασιακό χώρο. Κατά τη διάρκεια αυτής της περιόδου, προσπάθησε επίσης να κρατήσει κρυφή την κακή συμπεριφορά και, σε ορισμένες περιπτώσεις, την κατάφωρη εγκληματικότητα, προτιμώντας να εστιάσει την οργή της σε εκείνους που τα διαρρέουν.

Η διαβούλευση με το φάσμα των μέτρων που υποτίθεται ότι εφαρμόζονται δεν ενθαρρύνει την αισιοδοξία. Τον Φεβρουάριο του 2016, μας ανακοινώνεται ο διορισμός της Jane Holl Lute ως Ειδικής Συντονίστριας για τη βελτίωση της αντίδρασης του ΟΗΕ στη «σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση», κάτι που, σε πρώτη ανάγνωση, μοιάζει μάλλον με ενθάρρυνση παρά με αντιμετώπιση. «Ο ρόλος της είναι να εργαστεί σε όλα τα πολλά γραφεία, υπηρεσίες και οργανισμούς του συστήματος των Ηνωμένων Εθνών για να ενισχύσει την αντίδραση των Ηνωμένων Εθνών στη σεξουαλική εκμετάλλευση και κακοποίηση, όπου κι αν συμβαίνει, από τα κεντρικά γραφεία μέχρι τις πιο απομακρυσμένες βάσεις πεδίου».

Η αποστολή της είναι ψυχρή, διαδικαστική, μια υπόθεση που αφορά τη διασφάλιση ότι τα αστέρια της διοίκησης ευθυγραμμίζονται με την απαιτούμενη γραφειοκρατία. Το καθήκον της Lute ήταν να «ευθυγραμμίσει τις προσεγγίσεις, να ενισχύσει τον συντονισμό, τη συνεργασία και τη συνοχή σε ολόκληρο το σύστημα μέσω της ανάπτυξης ευθυγραμμισμένων μηχανισμών και διαδικασιών, τυποποιημένων πρωτοκόλλων και εργαλείων». Αυτό είναι το είδος της γλώσσας που δολοφονεί την αιτία και συσκοτίζει το θύμα, το οποίο είναι ακριβώς το είδος της λογικής που ευδοκιμεί στη Νέα Υόρκη και σε αυτές τις «απομακρυσμένες βάσεις».

Αλλά υπάρχουν και άλλα. Η Τζέιν Κόνορς ανεβαίνει από τον Αύγουστο του 2017 ως διορισμένη συνήγορος για τα δικαιώματα των θυμάτων στην έδρα του ΟΗΕ. Ο ρόλος της: «να διασφαλίσει ότι τα Ηνωμένα Έθνη παρέχουν απτή και διαρκή βοήθεια στα θύματα σεξουαλικής εκμετάλλευσης και κακοποίησης».

Αυτά είναι μόνο μερικά παραδείγματα και δεν έχουν κάνει τίποτα για να αναχαιτίσουν, πόσο μάλλον να σταματήσουν τη σήψη. Στις 21 Ιουνίου του τρέχοντος έτους, το BBC πρόσθεσε τη συμβολή του με ένα ντοκιμαντέρ σχετικά με τους πληροφοριοδότες εντός του ΟΗΕ και την κακόβουλη μεταχείριση που έχουν δεχθεί από τους ανωτέρους τους. Η δοκιμασία και η αξία κάθε οργανισμού έγκειται στο πώς αντιμετωπίζει όσους αποκαλύπτουν ελαττώματα και σφάλματα. Οι γενναίοι και οι υπεύθυνοι θα λάβουν υπόψη τους τέτοιες αποκαλύψεις, θα τιμωρήσουν τους υπεύθυνους για τις παραβάσεις και θα εφαρμόσουν τις κατάλληλες μεταχειρίσεις. Οι περισσότεροι, ωστόσο, προτιμούν να τιμωρούν τον καλοπροαίρετο αποκαλυπτικό, ενώ χαρίζουν στον δράστη.

Οι αποκαλύψεις στο ντοκιμαντέρ, που πληροφορήθηκαν από έναν αριθμό πληροφοριοδοτών, είναι ανησυχητικά εκτεταμένες. Υπάρχει ο James Wasserstrom, ο οποίος ισχυρίζεται ότι βρήκε αποδείξεις ότι η κατασκευή ενός σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στο Κοσσυφοπέδιο προήλθε από μια διαδικασία διαγωνισμού που διακυβεύτηκε από γενναιόδωρες μίζες. Υπάρχει ο John O’Brien, ο οποίος επέστησε την προσοχή στο γεγονός ότι ένα περιβαλλοντικό πρόγραμμα με έδρα τη Ρωσία είχε αμαυρωθεί από ξέπλυμα χρήματος.

Σε όλες αυτές τις περιπτώσεις, η οργανωτική εκδικητικότητα ξεκίνησε δεόντως. Ο Wasserstrom, παρά την υπόσχεση για την προστασία που θα περίμενε κανείς για έναν πληροφοριοδότη, το όνομά του διέρρευσε στους κατηγόρους του. Ο O’Brien κατηγορήθηκε για ανάρμοστη συμπεριφορά με την προβολή γυμνών φωτογραφιών στο τηλέφωνό του κατά τη διάρκεια της εργασίας του, ο πληροφοριοδότης ως παρεκκλίνων.

Όλα αυτά ωχριούν μπροστά στα εγκλήματα που διέπραξαν οι ειρηνευτές του Μπλε Κράνους σε χώρες όπως η Κεντροαφρικανική Δημοκρατία και η Αϊτή. Οι ντόπιοι έγιναν θύματα σεξουαλικών επιθέσεων, ευάλωτα θηράματα που έπρεπε να κυνηγηθούν αντί να προστατευτούν. Ο πρώην βοηθός γενικός γραμματέας Tony Banbury ανησυχούσε ιδιαίτερα για την ευημερία ενός θύματος βιασμού στην ΚΑΔ. Έμεινε αηδιασμένος και απελπισμένος. «Έπρεπε η οργάνωση να δώσει προτεραιότητα σε αυτό το κορίτσι. Εκείνοι δίνουν προτεραιότητα στους δράστες».

Όσοι κατήγγειλαν σεξουαλική ανάρμοστη συμπεριφορά από υψηλά ιστάμενο προσωπικό του ΟΗΕ έγιναν πλούσιοι στόχοι για αντίποινα. Η καριέρα τους ματαιώθηκε πρόωρα ή τερματίστηκε. Η Purna Sen, η οποία διορίστηκε εκπρόσωπος για την παρενόχληση, την επίθεση και τις διακρίσεις το 2018, δεν μπορούσε παρά να παραπονεθεί στο BBC Newsnight ότι υπήρχε «μια πραγματική ένταση σε έναν οργανισμό που όχι μόνο υποστηρίζει και υπερασπίζεται τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά στην πραγματικότητα είναι η γενέτειρα των περισσότερων από αυτά τα ανθρώπινα δικαιώματα – αλλά δεν έχει μάθει να τα μεταφέρει στους ανθρώπους που εργάζονται για τον οργανισμό αυτό».

Το Government Accountability Project, η Transparency International και το Whistleblowing International Network απάντησαν στις αποκαλύψεις του ντοκιμαντέρ επαναλαμβάνοντας τις δικές τους ανησυχίες. «Καλούμε και πάλι τον Γενικό Γραμματέα του ΟΗΕ António Guterres να διατάξει αμέσως μια ανεξάρτητη έρευνα και να χρησιμοποιήσει την εξουσία του για να αποκαταστήσει τη ζημιά που προκλήθηκε στο προσωπικό του ΟΗΕ που έχει ήδη υποφέρει επειδή προσπάθησε να κάνει το σωστό». Οι τρεις ομάδες επιμένουν ότι: «Απαιτούνται σοβαρές διαρθρωτικές μεταρρυθμίσεις για να ευθυγραμμιστούν τα συστήματα του ΟΗΕ με τη διεθνή συναίνεση για τις αρχές βέλτιστης πρακτικής και για να διασφαλιστεί ότι το προσωπικό του ΟΗΕ αισθάνεται ασφαλές να μιλήσει όταν γίνεται μάρτυρας επιβλαβούς συμπεριφοράς στην εργασία του».

Το βασικό πρόβλημα για έναν οργανισμό όπως ο ΟΗΕ, όπως και άλλοι που ασκούν τεράστια και άδικη εξουσία, υποδηλώνεται από τον πολλαπλασιασμό των πολιτικών χωρίς δράση ή πνεύμα. Λειτουργούν όπως οι οικονομολόγοι στην υπηρεσία ενός χρεοκοπημένου κράτους, με τους φύλακες και τους ερευνητές να λειτουργούν απλώς ως σύμβουλοι που δεν λύνουν ποτέ το πρόβλημα.

Ένα τέτοιο άτομο είναι ο εκπρόσωπος του ίδιου του Γενικού Γραμματέα του ΟΗΕ, ο Stéphane Dujarric, ο οποίος φαίνεται να πιστεύει πραγματικά τις ανοησίες που εκστομίζει. «Συνεχίζουμε να κάνουμε ό,τι μπορούμε για να στηρίξουμε τα θύματα και επικεντρωνόμαστε στη βελτίωση των συστημάτων και στη διασφάλιση ότι οι άνθρωποι αισθάνονται ασφαλείς για να καταγγείλουν την κακοποίηση».

Για όσους επιδιώκουν την αλλαγή, τους περιμένουν τιμωρία και εξορία. Με αυτή την κατάσταση πραγμάτων, όλοι, από τον ηγέτη μέχρι την καθαρίστρια, θα είναι σίγουροι ότι αυτό θα παραμείνει η πιο άσχημη οικογενειακή υπόθεση, εξασφαλίζοντας ότι όλες οι καταγγελίες δεν θα επιτελέσουν ποτέ τον ρόλο που θα έπρεπε.

Μετάφραση από το πρωτότυπο: Καταχανάς (Γ. Μεταξάς)

Πηγή: Oriental Review