Σήμερα θα μιλήσουμε για τον Καραγκιόζη! Οχι! Οχι το Μητσοτάκη! Αναφέρομαι στον παλιό καλό Καραγκιόζη, που μέσα από τις αγωνίες του, τα βάσανά του, τα τεχνάσματά του και τις πονηριές του, μας κάνει και γελάμε. Αναφέρομαι στον Καραγκιόζη που μεγάλωσε ολόκληρες γενιές και αγαπήθηκε από μικρούς και μεγάλους. Εκείνη την ιστορική φιγούρα που πίσω από έναν φωτισμένο μπερντέ, ενσαρκώνει μία Ελλάδα που παλεύει με κάθε τρόπο να επιβιώσει.

Ενας Καραγκιόζης άλλοτε πονηρός, άλλοτε απατεώνας, άλλοτε τσαμπουκάς, άλλοτε γαλύφης, άλλοτε αητός κι άλλοτε απρόσεκτος. Μα πάντοτε πεινασμένος κι έξυπνος. ‘Η τουλάχιστον αρκετά έξυπνος ώστε να ξεμπλέκει από τους μπελάδες που ο ίδιος βάζει στον εαυτό του. Αν και τις περισσότερες φορές, καταλήγει να εισπράττει φάπες, κυρίως από τον πανύψηλο Βλάχο θείο του τον Μπάρμπα Γιώργη! Αχώριστοι φίλοι με τον Χατζιαβάτη που τον αποκαλεί «Χατζατζάρη», φροντίζουν ο ένας τον άλλο, ακόμα κι αν πριν είχαν μαλώσει.

Η ιστορία του Θεάτρου σκιών, χάνεται στα βάθη των αιώνων. Κάποιοι πιστεύουν ότι ξεκίνησε κάπου στη νοτιοανατολική Ασία. Από εκεί έφτασε στην Τουρκία, για να περάσει και στην Ελλάδα. Ωστόσο, η χαρακτηριστική φιγούρα του Καραγκιόζη, αποδίδεται στον Σεΐχ Κιουστερί από την Προύσα. Σύμφωνα με την παράδοση, ο Χατζηαβάτης ήταν ένας επόπτης προσωπικού στο χτίσιμο ενός τζαμιού κατ’ εντολή του σουλτάνου Ορχάν. Ο δε Καραγκιόζης (Karagöz στα τουρκικά) ήταν ένας εργάτης. Οι δυο τους βρίσκονταν μονίμως σε κόντρα κι οι μεταξύ τους διάλογοι έβγαζαν πολύ γέλιο. Σε τέτοιο σημείο μάλιστα που να καθυστερεί η εργασία στο γιαπί, καθώς οι εργάτες σταματούσαν τις δουλειές τους για να τους παρακολουθήσουν. Οταν ο σουλτάνος έμαθε το τι συνέβαινε, διέταξε τη θανάτωση και των δύο. Αργότερα όμως φαίνεται να μετάνοιωσε, με αποτέλεσμα να δημιουργήσει τις δύο αυτές φιγούρες ως πρωταγωνιστές στο θέατρο σκιών.

Στην Ελλάδα, ο Καραγκιόζης σαν θέατρο σκιών, φαίνεται να εμφανίζεται για πρώτη φορά κάπου στο 1809 στα Ιωάννινα, με τους πρώτους καραγκιοζοπαίχτες να είναι είτε τούρκοι, είτε εβραίοι. Σύντομα ο Καραγκιόζης απέκτησε ελληνική γλώσσα και δεν άργησε να εξαπλωθεί σε όλη τη χώρα, προσφέροντας άφθονο γέλιο σε δύσκολες για τη χώρα εποχές.

Στον τουρκικό Καραγκιόζη, οι φιγούρες ήταν από δέρμα. Επίσης ήταν μαύρες, με τρύπες που υπεδείκνυαν λεπτομέρειες όπως τα μάτια, τα μαλλιά, την τσάκιση του ρούχου κοκ. Στην Ελλάδα, χρησιμοποιήθηκαν υλικά όπως χαρτόνι, ξύλο και αργότερα δέρμα. Η ελληνική προσθήκη, θα βάλει χρώμα στις φιγούρες, δίνοντας έτσι μία πολύχρωμη εικόνα που λατρεύτηκε από το κοινό. Στο πιο σύγχρονο θέατρο σκιών, οι περισσότερες φιγούρες είναι φτιαγμένες από πλαστικό τύπου τάπερ, προκειμένου να μη χαλάνε.

Το κανάλι «Trip flakes» στο YouTube, γυρίζει την Ελλάδα αναζητώντας επαγγέλματα που εξακολουθούν σε πείσμα των καιρών να υφίστανται. Πρόκειται για μία τίμια κι αξιέπαινη προσπάθεια, την οποία το ιστολόγιό μας την αγκαλιάζει και την παρουσιάζει στο αναγνωστικό του κοινό. Στο επεισόδιο της εκπομπής που θα δείτε εδώ σ’ αυτό το άρθρο, ο Χάρης Γεωργάκης κι ο Αργύρης Χατζηαργυρόπουλος, ταξιδεύουν στην ιστορική Ξυλόπολη Θεσσαλονίκης, όπου συναντούν τον καραγκιοζοπαίχτη Οδυσσέα Κανλή.

Μαζί τους και με τη βοήθεια των υπολοίπων συντελεστών του καναλιού Κωνσταντίνο Βελισσαρίου και Πάνου Βλασσά που μαζί με τον Αργύρη Χατζηαργυρόπουλο χειρίστηκαν τις κάμερες, τον ήχο και το μοντάζ, μαθαίνουμε την ιστορία της Ξυλόπολης η οποία αναφέρεται ακόμα και από τον Ρωμαίο φιλόσοφο Πλίνιο, και φυσικά μαθαίνουμε τα μυστικά, τις απαιτήσεις και τις δυσκολίες του σύγχρονου θεάτρου σκιών, το οποίο καλείται ν’ ανταγωνιστεί τη σύγχρονη τεχνολογία, έχοντας ως όπλα τον φωτισμένο μπερντέ, τις φιγούρες και το πηγαίο γέλιο, όλα μέσα από ένα διαδραστικό παιχνίδι με το κοινό.

Αξίζει να σημειωθεί ότι το εμπνευσμένο εξώφυλλο του επεισοδίου ανήκει στον Μιχάλη Αναστασιάδη.

Σας εύχομαι καλή τηλεθέαση και είμαι σίγουρος πως κι εσείς θα αγκαλιάσετε αυτήν τη φιλότιμη προσπάθεια αυτών των νέων παιδιών, όπως την αγκαλιάσαμε κι εμείς…